*MERSİN’E RAYLI TAŞIMA MI? ULAŞIM ETÜDÜ MÜ? NELER YAPILMALI?

Mersin’de yıllardır konuşulan Hafif Raylı Taşıma Projesi yine uzayarak(Huzurkent –Tece olarak) kent gündeminde yer almış durumdadır.
Mersin’in gelecekte çevre kirliliği,ulaşım,toplu taşıma sorunu yaşamaması için konu “1992 yılında” D.P.T.(Devlet Planlama Teşkilatı) nezdinde Mersin Belediyesince gündeme getirilmiştir.Kentsel Ulaşım Çalışması bağlamında toplu taşıma sistemine karar vermeden önce birincil olarak KENTSEL ULAŞIM ETÜDÜ yapılması gerekiyordu.O yıllarda bu işi tek başına sağlıklı olarak sonuçlandırabilecek düzeyde Türkiye’de yeterli deneyime sahip firma olmadığından ve de belediye bütçe olanakları yetersiz olduğundan 1992’de dış kredi ile yaptırılması D.P.T.’nca öngörüldü. 1993 yılında ise Ulaştırma Bakanlığı ile yapılan görüşmeler sonucu Mersin kentsel ulaşım etüdünün (Mersin,Samsun dahil 5 ilde) Ulaştırma Bakanlığı’nın kendi bütçe olanakları ile yaptırılması 1994 Devlet Yatırım Proğramında yer aldırılmıştır.
Klasik araçlar dışında toplu taşımacılıkta tramvay dışında “Raylı Taşıtlar” olarak tanımlanan METRO,HAFİF RAYLI TAŞIT ve DEMİRYOLU BANLİYÖSÜ ile DENİZ ULAŞIM ARAÇLARI vardır.Türkiye’de uygulanan metro ve raylı taşıma sistemlerinde çok büyük sorunlar yaşanmıştır.Sistem,teknoloji,maliyet,finansman gibi hususlarda yaşanan olumsuzluklar D.P.T.’nı daha dikkatli olma durumunda bırakmıştır.
Örneğin;Adana’da 1998’de ihalesi yapılan 13.5 km.lik işin 2000 yılında bitmesi öngörülmüşken (1.bölümü 314 milyon dolara ihale edilmişti) halen işin tamamlanabilmesi için harcanan 2000 trilyon liraya ek olarak 200 trilyon lira daha ek paraya gereksinme vardır.Ankara’da metro dışında ANKARAY(hafif raylı taşıma) 8.7 km.si 300 milyon dolara (yaklaşık 500 trilyon lira) ihale edilmişti.İstanbul Belediyesi’nin ise toplam yatırımlarının % 40’ını METRO inşaatı oluşturmaktadır.
Kentsel Ulaşım Çalışmalarında Ulaşım Etüdü sonrası ulaşım ana planı,yapılabilirlik çalışması,sistem öncelikleri ve avan proje aşamaları vardır.
Yeni B.Şehir yasası ile Mersin B.Şehir belediyesinin sınırının sahilde Huzurkent’den Çeşmeli’ye kadar uzanması sadece ulaşım değil birçok konunun yeniden gündeme getirilmesini zorunlu kılmaktadır. Örneğin Mersin NAZIM İMAR PLANI genişleyen sınır ile birlikte yeniden değerlendirilmeden ulaşım etüdü yapılabilir mi? Hatta daha da ileri giderek değişen İL ÖZEL İDARESİ YASASI’ndaki nazım imar planından da üst ölçekteki İL GELİŞİM PLANI hazırlanmadan ulaşım etüdü yapılabilir mi?
Ne yapılmalı?
Sağlıklı bir ulaşım etüdü yaptırılabilmesi için;
1*Mersin Valiliği-İl Özel İdaresi yasası gereği devreye girerek “acilen” İL GELİŞİM PLANI’nı hazırlatmalı.
2*İl gelişim planına koşut olarak MERSİ NAZIM İMAR PLANI zaman geçirilmeden revize edilmelidir.
Her iki planlama çalışmasında da Mersin Üniversitesi ve gerek görülen diğer üniversiteler,meslek odaları,Ticaret ve Sanayi Odası gibi kurumlar mutlaka katkıda bulunmalı ve konsensüs sağlanmalıdır.
3*Planlama çalışması sonrası ulaşım etüdünün öncelikle Ulaştırma Bakanlığınca yaptırılması için girişimde bulunmalı olmaz ise D.P.T. uzmanının bilgisi alınarak ciddi firmalara çağrı yapılarak ihale edilmelidir.
(Bu arada Mersin B.Şehir belediyesi UKOME-ulaşım koordinasyon merkezi ve AYKOME alt yapı koordinasyon merkezide gerçek kimliğine kavuşturulmalıdır)
4*Projenin gerçekleşmesine katkıda bulunmak üzere Mersin C.H.P. ve A.K.P. milletvekillerinin de desteği sağlanmalıdır.
Sağlıklı arazi kullanım verileri kullanılarak,kent formunun ve yolculuk desenlerinin gelişmesine yol açan tarihsel,sosyo-ekonomik ve kültürel olaylar değerlendirilmeli,bütün yolculuk türleri için genel değerlendirme yapılarak,kentin gelecekteki sektörel (ticari,sanayi,turizm,tarım,konut,organize sanayi bölgesi gibi) kullanım projeksiyonları düşünülerek D.P.T.nın kabul edebileceği ölçütde ulaşım etüdü sonuçlandırılabilir.
Ulaşım Etüdü sonucu ne çıkabilir?
Belki bisiklet yollarının çoğaltılarak bisiklet kullanımının özendirilerek çoğaltılması,
Belki katlı otobüs,körüklü otobüs gibi otobüs türleri de değerlendirilerek toplu taşıma otobüs sayısının arttırılması,
Belki meydan,kavşak,bulvar,köprülerin,otobüs duraklarının,yol genişliklerinin yeniden planlanması,
Belki tramvay,
Belki raylı taşıt bu arada da hafif raylı taşıma sistemi,
Sonuçta bu olasılıklardan herhangi biri veya birkaçı bir arada önerilecektir(güzergah uzunluğu dahil).

Katılımcı ve açık yönetimlerin olmaması doğru projelerin ortaya çıkmasını maalesef önlemektedir.Mersin için acil olan ,önceliği olan işler,projeler nelerdir? Buna kim veya kimler karar verecek? Kanımca en önemli sorun burada.Merkezi hükümet ile B.Şehir belediyesi arasındaki siyasi görüş farklılığı da dikkate alınır ise korkarım belediye,hafif raylı taşımada yaşadığı durumla pis su arıtma ve çöp değerlendirme projelerinde de karşılaşabilir.En iyi iyinin düşmanı olduğundan şahsen ben kısa erimli düşünmeye çalışıyorum.”2005 yılında” B.Şehir belediyesi Çavuşlu’daki çöp fabrikasını kaldırarak tesbit edilecek yerde en uygun teknoloji ile gerekirse “kendi bütçe kaynakları ile” Mersin’in çöp sorununu çözer ve itfaiyeye 3-4 merdivenli araç takviyesi yapılır ise diğer büyük projelerin başlatılmasını 2006’ya da bırakabilir.

Ama ne yapılırsa yapılsın,kararı kim veya kimler alıyor? Mersin’in öncelikli(kısa ve orta erimli) gereksinmeleri,projeleri nelerdir? Açık ve katılımcı anlayış ile ele alınmaz ise sonuçda Mersin’e yazık olur. Ayrıca,zaten harcanan para kimin parası? Halkın parası. Demokrasi, halkın halk için halk tarafından yöneltmesi olduğuna göre halkımızın parası ile oluşturulan belediye bütçesinin hazırlanması,planlanması ve harcama yerlerinin belirlenmesinde de yurttaşların söz sahibi olması gerekmez mi? İşte,katılımcılık anlayışı bu mantıkla yani kentte yaşayanların söz sahibi olabileceği düzenlemelerle (kuşkusuz bu araçlardan sadece biriside kent konseyidir) gerçekleştirilirse belediyelerde doğru projeleri öncelik sırasına göre ele alır ve gerçekleştirme şansına sahip olurlar. Kuşkusuz,bu olguda belediye başkanlarını başarılı kılacak zincirin önemli halkalarından biriside başkanın doğru kararlar almasında etkili olacak bilgi birikimi ve inanca sahip kadrolardır da.